เมื่อกล่าวกันว่า อะไรเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา อาจชิงกันตอบปากสลอนไปหมด ใครๆก็ตอบได้ แต่มันอาจถูกผิดนั้นอีกเรื่องหนึ่ง และที่เขาตอนนั้นมันตอบตามทีไปจำเขามา หรือว่าเขามองแล้วว่าเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนาจริง ขอให้ลองสังเกตส่วนนี้เถอะ ว่ามันเป็นอยู่กันอย่างไรในบัดนี้ ใครรู้จักหัวใจของพระพุทธศาสนาจริงๆ และเข้าถึงจริงๆบ้าง
เมื่อถามว่าอะไรเป็นหัวใจของพระุพุทธศาสนา? คงจะมีคนตอบว่าอริยะสัจ ๔ ประการบ้าง อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา บ้าง หรือบางคนก็อ้างหลักว่า สพฺพปาปสฺส อกรณํ กุสลสํสูปสมฺปทา สจิตฺตปริโยทปนํ เอตํ พุทธานสาสนํ คือ ” ไม่ทำชั่วทั้งปวง ทำความดีให้เต็ม ทำจิตให้บริสุทธิ์ นี่คือหัวใจของพระพุทธศาสนา” อย่างนี้ก็ได้ ก็ถูกเหมือนกัน แต่มันถูกน้อยที่สุด และว่าเอาเองด้วย; และเป็นเรื่องที่ว่ากันตามๆไปด้วย
เรื่องที่เป็นหัวใจของพระพุทธศาสนานั้น อาตมาอยากจะแนะถึงประุโยคสั้นๆที่มีกล่าวอยู่ว่า “สิ่งทั้งปวงไม่ควรยึดมั้นถือมั่น” คือ เรื่องมีอยู่มนพระบาลี มัชฌิมนิกายว่า คราวหนึ่งเมื่อมีคนไปทูลถามพระพุทธเจ้า โดยทูลว่า พระพุทธวจนทั้งหมดที่ตรัส ถ้าจพสรุปให้สั้นเพียงประโยคเดียวได้หรือไม่ จะว่าอย่างไร พระพุทธเจ้าท่านว่า ได้ พระองค์ตรัสว่า “สพฺเพ ธมํมา นาลํ อภินิเวสาย ” แปลว่า “สิ่งทั้งปวงไม่ควรยึดมั้นถือมั่น” แล้วพระพุทธเจ้าย้ำลงไปอีกว่า ถ้าใครได้ฟังข้อความนี้ก้คือได้ปฏิบัติทั้งหมดในพระพุทธศาสนา ถ้าได้รับผลจากการปฏิบัติข้อนี้ก็คือได้รับผลทั้งหมดในพระพุทธศาสนา.
ที่มา : หนือสือ แก่นพุทธศาสนา พุทธทาศภิกขุ
เมธีนันทะ 